Poemas por Elly de Waard*
Nota y traducción del neerlandés al español
por Alejandra Szir**
Crédito de la foto Ernst Drukker
Lejos en el mar.
7 poemas de Elly de Waard
Poesía feminista, lésbica, que recobra el cuerpo, la experiencia, la anécdota, el exceso, y hasta puede coquetear con un sentimentalismo camp, para, irreverente, enfrentarse al tabú impuesto por una tradición (intelectual) dominada por los poetas y escritores (hombres) de la posguerra. En los Países Bajos, Elly de Waard, una de las pioneras en el debate sobre género, feminismo y emancipación, contribuye al rescate de grandes poetas (mujeres), como Ida Gerhardt y Vasalis, y a la creación del premio de poesía Anna Bijns.
4
Aguamarinas franjas en viruta. Delante
Del crepúsculo, lejos en el mar
Las chimeneas fuman pipa. En el cada vez más profundo
Carmesí enroscan sus columnas haciendo una
Nube que se aleja rozando el
Horizonte plegado con fuerza. La rompiente se abre
En espuma. Aún estoy entre sus
Brazos, pensé, pero el frío está sobre y
Alrededor y debajo de nosotras y el temblor
De mi cuerpo me apaga el latido del corazón.
Las ventanas empañándose rápido comprueban el
Enfriamiento y el ocaso se extiende alrededor del
Hemisferio como una venda elástica
En llamas; el horizonte y entonces con un
Lazo púrpura y al tiro
Nosotras gritando acostadas, la
Cabeza entre las piernas de la otra. Como nubes
Frunciéndose unidas se funden
Nuestros nombres. La luna creciente,
La escarcha es incunable.
33
Una cabeza de ternero inmensa
Degollada sobre la mesa puesta
En azul intenso; de las cuencas
De sus ojos mana una
Luz magnífica que además
Se evapora en destellos
Entre sus dientes. ¡El Rembrandt del
Cielo viene del sexo
Sonriente del stratocumulus
Vesperalis! Inclinadas
Sobre nuestros sueños como sobre
Libros, nos leemos los rincones
Más lejanos del alma. Nuestra
Conciencia es una membrana, un
Lienzo que dentro del bastidor
De nuestro cuerpo se estira
Entre dos universos, el
Interno y el de afuera.
Explorar el secreto
Holográfico de su interacción.
40
¿Quién puede hoy leer El Banquete de
Platón, en donde se expulsa a las mujeres
Antes del diálogo y el amor
Entre hombres se encomia por
Supremo? ¿Qué mujer que se
Respete? ¡Hay que reescribir
Todo! Mi amigo, ese que con
Clips para papel se abrocha los puños,
Preferiblemente los de su frac, a él le
Señalé que las sociedades animales
Mejor organizadas son las
Feminizadas y se
Asustó. Pero nuestro discurso –sobre la
Venganza– era frívolo y letrado y
Cenábamos. Enseguida nos vieron en
La pista de baile, un foxtrot, él
Seguía, yo llevaba. Ah
Qué placer, todo debería estar
Dado vuelta y quedarse así,
Insistíamos entretanto.
50
Que yo pensara en tu
Cuerpo, tan flexible como
Un tallo y tan suave,
Tan brillante como puede ser
La hierba bajo
El viento que,
En tu ductilidad, te
Acometía y era
Yo encima tuyo;
Sos esbelta como el
Junco, un fulgor plateado
Cubre tus miembros, tus
Ojos chispean como
Agua colectada en
Una hoja o como
El rocío que durante toda una
Jornada de verano perla en la
Corona de hojas del
Lupino; una perla
Sos, nada más.
75
Las olas chicas son como
Garras de león, el pelo escurriéndose
En el viento, las uñas prendidas
En el azul, pero juegan
Alrededor de sus tobillos femeninos, y se
Amansan… Ah, cómo ella está
Entre rayas color amarillo lirio
Que se arrastran
En el fondo del agua y le dan a su
Sombra una radiación
Irisada, tan intangible y no predestinada
A ningún mortal. Sacude
El cabello oscuro que, liberado de la
Diadema, resbala sobre el
Índigo anochecido de las
Olas y es el mar, un único
Pigmento su pelo y las olas,
Olas y pelo. Yo en el viento,
Deambulamos a su alrededor, el viento y
Yo: su poeta y amante.
79
Las montañas echan humo de los fuegos
Otoñales que encienden, los árboles
Se ponen colorados del
Ardor. Viajaba hacia el Norte por
Los bosques oscurecidos de
Europa, oxidándose en octubre,
Óxido de autos, por pueblos
Sin vereda, como tajos, la
Larga sombra del décimo mes
Ya vive allí. Pasando las vías neuronales
Que corren por los valles
En gris de trenes y de
Rutas y todo mojado de lluvia,
Pulsa la corriente del golfo metálica
Del tránsito. El Occidente es
Solitario ahora que el milenio
Llega a su fin. Lo que las nubes,
La tela de araña de las industrias,
Borra y sopla desde el campo
Es un viento femenino.
(de Espesura de conexiones)
Nota de la autora: Los poemas 50 y 75 están dedicados a Caroline van Tuyll de Serooskerke.
En lugar de hablar
Yo estaba sentada. Ella de paso.
Y de repente me acordé
me había olvidado
de preguntarle algo
con que ya hacía días
me entretenía: che, ¿te acordás
cuántos poemas
te dediqué? Desde esa
pasión que, cuando los releo,
revivo y que me
pone ansiosa por vos.
Pero hoy la pregunta
permaneció en mi interior
sin pronunciarse, porque antes de
que estuviera lista para tomar
la palabra, vos, ella,
la del veloz andar,
otra vez se fue
(de Casi siempre entre los árboles)
—————————————————————————————————————————–
(poemas en su idioma original, neerlandés)
4
Aquamarijn gekrulde stroken. Voor
De zonsondergang staan ver in zee
Pijpen te roken. In het verdiepend
Rood winden zich hun kolommen tot een
Wolk die langs de stijf gevouwen
Horizon wegdrijft. De branding ritst
In schuim zich open. Nog lig ik in haar
Armen, dacht ik, maar de kou is op en
Om en onder ons en het sidderen
Van mijn lijf verstomt mijn hartenklop.
De ramen tonen in hun snel beslaan
Afkoeling aan en als een brandend
Rekverband trekt het ondergaan zich
Rond de hemisfeer; de kim een dan
Met purperen band en op een steenworp
Afstand liggen wij te schreeuwen, de
Hoofden tussen elkaars benen. Als wolken
Fronsende tezamen verstrengelen
zich onze namen. De maan wordt
Vol, de vorst is incunabel.
33
Een immense kalfskop ligt
Geslacht op de hardblauw
Gedekte tafel; uit kassen
Van zijn ogen gutst een
Schitterend licht dat ook
Van tussen zijn tanden dampt
In stralen. De Rembrandt van
De lucht uit het lachende
Geslacht van de stratocumulus
Vesperalis! Gebogen
Over onze dromen als over
Boeken lezen wij de verste
Hoeken van onze geest. Ons
Bewustzijn is een vlies, een
Doek dat binnen het raamwerk
Van ons lichaam gespannen staat
Tussen twee universa, het
Inwendige en dat van buiten.
Het holografisch geheim van
Hun wisselwerking uit te zoeken.
40
Wie kan Plato’s Symposion nog
Lezen, waar vrouwen voor het gesprek
Worden weggestuurd en als hoogste
Liefde die tussen mannen wordt
Aangeprezen? Welke vrouw met
Zelfrespect? Alles moet opnieuw
Geschreven! Mijn vriend, die zijn
Manchetten met paperclipsen knoopt,
Het liefst die van zijn rok, hem wees
Ik erop dat de hoogst georganiseerde
Samenlevingen van dieren de
Gefeminiseerde zijn en hij
Schrok. Maar ons discours – over de
Wrok – was luchtig en geleerd en wij
Dineerden. Spoedig zag men ons op
De dansvloer, in een foxtrot, hij
Volgde en ik leidde. O het was
Een plezier, alles moest op zijn
Kop en ook zo blijven, daar
Stonden wij inmiddels op.
50
Dat ik aan je lichaam
Dacht, zo lenig als
Een stengel en zo glad,
Zo stralende als gras
Maar zijn kan onder
De wind, waarvan je
In je buigzaamheid
Besprongen was en die
Ik over je was –
Rank ben je als het
Riet, een zilveren glans
Bedekt je leden, je
Ogen glinsteren als
Water dat zich verzameld
Heeft in blad of als
De dauw die een zomer-
Dag lang parelt in de
Bladerkrans van de
Lupine – een parel
Ben je, anders niet.
Crédito de la foto: A. Szir
75
De kleine golven zijn als
Leeuweklauwen, hun haren stormend
In de wind, hun nagels grijpend
In het blauwe, maar om haar
Vrouwenenkels spelen zij en zijn
Getemd. – O zoals zij staat
Tussen de irisgele strepen
Die over de bodem van het
Water slepen en aan haar schaduw
Een geïriseerde straling
Geven, zo onaantastbaar en geen
Sterveling voorbestemd. Zij schudt
Haar donkere haar dat, van zijn
Diadeem bevrijd, over het
Schemerende indigo van
Golven glijdt en is de zee, één
Tint haar haren en de golven,
Golven en haar haar. Ik in de wind,
Wij drentelen om haar, de wind en
Ik, haar dichter en haar minnaar.
79
De bergen roken van de herfst-
Vuren die ze stoken, de bomen
Krijgen rode wangen van hun
Gloed. Ik trok naar het Noorden door
De donkerende wouden van
Europa, roestend van najaar,
Roestig van auto’s, door dorpen
Zonder trottoir, als kloven, de
Lange schaduw van oktober
Woont er al. Langs zenuwbanen
Die door de valleien lopen –
In grijs van treinen en van
Wegen en alles nat van regen –
Pulseert de metalen golfstroom
Van het verkeer. Het Westen is
Eenzaam nu het millennium
Zijn einde vindt. Wat de wolken,
Het rag van industrieën, weg-
Vaagt en van de akkers aanblaast
Is een vrouwelijke wind.
Noot van E.d.W.: De gedichten 50 en 75 zijn opgedragen aan Caroline van Tuyll van Serooskerke.
Een wildernis van verbindingen, 1986, Uitgeverij De Harmonie.
In plaats van zeggen
Ik zat. Zij ging voorbij.
En ik herinnerde mij
plotseling dat ik vergat
om haar te vragen wat
mij enkele dagen nu al
bezig hield: zeg, weet je wel
hoeveel gedichten ik ooit
op je schreef? Vanuit een
hartstocht die ik, ze herlezend
herbeleef en die mij
ongeduldig naar je maakt.
Maar ook nu bleef mijn vraag
onuitgesproken binnen in
mij, want voor ik zo ver
was dat ik het woord kon
nemen, was jij, was zij,
met haar snelle pas
alweer verdwenen
Meestal tussen bomen, 2022, Uitgeverij De Harmonie.
*(Bergen-Países Bajos, 1940). Poeta y traductora. Ha publicado más de 20 poemarios, iniciando con Afstand (‘Distancia’, 1978). Entre 1968 y 1986 fue periodista de rock y pop para el periódico Volkskrant y el semanario Vrij Nederland. Ha traducido la obra de Emily Dickinson y Amy Clampitt al neerlandés. Web de la autora: www.ellydewaard.nl
** (Buenos Aires-Argentina, 1971). Poeta y traductora. Ha publicado varios libros, recientemente Sí sí el big bang (2022, detodoslosmares), traducción de la poesía de Maria Barnas.